Zahan khan Paletwa ah Minung Tampi nih Vaccine an i Chun
Note: A tanglei ah Capar tha takmi ka chiah chap. Van bih teh ..
Zahan zan khan Laitlang Palatwa ah Vaccine chunhnak tuah a si. Zahan August ni 4 khan minung 200 hna cu chunh an si. Tu ni tiang ah Covid ruang ah Paletwa ah minung 303 an nunnak a liam cang. Zahan khan news case 4 an ichap. Paletwa hi tutan Covid ah buainak a tongbik pakhat a si.
Ralkap uknak tang ah Kawl ram a um lio a si i Ralkap pawl tawlrelnak in si dawh a si. Hmanthlak zoh tikah Ralkap uniform aa hrukmi zong hmuh ding an um.
Tutan Laitlang i Covid vaccine an i chunhmi hi rinh a tlak maw tlak lo timi belte thawngpang fiang te theih a si rih lo. Hibantuk thil cu caan sau deuh zoh ta hnu lawng ah theih khawh a si.
Note: Covid doh nak i tha bik mi pakhat cu taksa thawn tertu immunity thawnter hi a si. Thingthei tampi ei, zan mit kuh cim tein ih. A za tawk in exercise tuah hi an si. Kan taksa a thawn ahcun virus karh tertu sivai kan taksa nih a tei. Covid vaccine zong ram tampi nih an tuah cang nain Sii ngai ngai cu a um rih lo. Vaccine zong ram pakhat nih dik tein a cohlanmi cu ichunh hi a him bik fawn. Na taksa a thawn ahcun virus nih an tei lai lo.
Capar tha tukmi Tulio kan boruak i rel dingmi van rel chap tuah:Ral ” le ” Rai ” karlak ah Chinmi nih kan Theihawk Thil Pathum ( Rev.Dr Samuel Ngun Ling, PhD., D.D. )
Kum 2021 Nohawng (February) thla thawk in thla ruk chung Chinmi nih kan doh mi ral ngan pahnih cu ralhrang uknak phung ṭha lo ral le COVID-19 zawtnak ral hna an si. Khatlei ah uknak phung ṭha lo nih cawl kho lo in a kan rial dip chuahmah lio ah COVID-19 zawtnak rai ṭha lo nih a voi thumnak (third wave) kan ram ah a kan chuahhnawh ṭhan caah mitam u nih a lethnih (double) in harnak kan tuar cuahmah lio caan a si ti cu ahohmanh al khawh lo mi biatak a si. Hi ṭihnung ral pahnih hna nih hnu le hmai in Kawlram mipi nunnak kha harnak a phun phun an kan pek tikah kan ruah lo pipi in kan dawtmi hna kan hawikom hna, kan rianṭuanṭi hawi hna le kan chungkhar, kan cingla, kan nu kan pale hna nih ni fatin pakhat hnu pakhat mual an kan liam tak cuahmah mi kan hmuh tikah kan lung a kuai, kan ngaih a chia tuk hringhran. Kan ngaihchiatnak hi hmurka in phuan khawh lo tiang khi a si.
Profet Jeremiah nih amah chan lio ah harnak a rak ton mi ruangah a rak chim mi cu, “Maw Pathian, zei cah dah ngaihchiatnak le retheih nak lawng hmuhawk ah le ka chan cu ningzahnak lawng in hmanawk ah ka nu paw chungin ka rak chuah hnga” (Jeremiah 20:18) tiah Pathian sin ah rolung bia a rak bunh bantuk in nihin kan ram zong ah kan chim khawh mi cu, “Maw Pathian, zei cah ah hme hi tluk lawm mam in kan ram chung ah buainak, harnak le zawtfah teminnak hi na kan tuarter, hi bantuk harnak tuarding ah maw kan nu paw chung in na rak kan chuahter” ti hi a si ve hnga. Sihmanh sehlaw Cathiang nih a chim mi cu, Pathian nih “Ka ruah ning cu nan ruah ning a si lo, ka thil ti ning zong nan thil ti ning he an i khat lo” (Isaiah 55:8) ti ah a ti bang in kan ton cang mi, kan ton lio mi le kan ton te lai mi boruak kong ah Pathian duhnak tu kha kawl thiam i zuam in harnak kan ton mi vialte hi zei tin dah kan tei khawh lai titu kha ruat in a tanglei thil pathum hna hi kan nunnak ah ruat cio dingah chuahpi ka duh mi an si..
- Harnak kan ton hlan ah ralrin cia tein nun thiamnak (Precautious Life) kan herh.
Mi tampi kan nunzia zoh tikah kan dam lio caan ah kan taksa pum damnak ding mah le mah ralrin ding le zohkhenh ding ah zeirel satsai lo nunnak (careless-ness) a rak tam tuk. Kan dam lio can ahcun a zaw kho ti lo mi bantuk, a thi kho lo mi bantuk lungput kan ngei. Cu lungput cu kan hlawt a herh. Psalm caṭialtu nih “Ka nunnak hi zeitluk in dah a tawi hi ka hngalhter law ka fim deuh lai” ti ah a rak ti bang in kan nunnak hi a thi chom kho mi ka si caah nihin thawk in ralrin le zei poh timhcia tein ka nun a herh ti hi kan ruah a herh. Paul nih nan pum cu, “Pathian biakinn nan si kha nan hngalh i Pathian thlarau nan chung i a um zong kha nan hngalh. Cucaah ahohmanh nih Pathian biakinn cu a hrawh ahcun amah cu Pathian nih a hrawh ve lai” (1Kor.3:16-17) a rak ti. Kan pum cu Pathian muisam in sermi le Pathian biakinn hrimhrim a si caah pumsa nunnak rawkral lo dingah zohkhenh ding ṭuanvo kan ngei. Cucu Pathian nih a kan fial mi rian nganbik a si. Pumsa nunnak zohkhenh ti mi cu kan zawt lecangka zohkhenh kha chim duh mi a si bal lo. Kan dam lio tein ni fatin kan ei kan din mi le kan tuahser mi le kan lungput kan nun ziaza hna nih kan taksa, kan thinlung le kan thlarau ca ah damnak an si maw ti kha ruat bu in kan nun a herh. Minung cu thinlung a dam lo ahcun pum dihlak dam lonak a chuak kho. Pum damlo ruangah lungrawhnak a phunphun a chuak kho fawn. Cucaah Pathian nih hngalhkhawhnak fimnak le a chia a ṭha thleidan khawhnak thluak a kan pek mi kha ṭha tein kan hman thiam a herh.
Tahchunhnak ah, kan pumsa damnak ca ah kuak zuk a ṭha lo, zu din a ṭha lo, tikor din a ṭha lo, khaini hmawm a ṭha lo, ritnak si poh hman a ṭha lo, vok thau ei a ṭha lo, cite tamtuk ei a ṭha lo, ti kha kan thluak nih a theih ko nain zeirel lo in kan um caah kan ei kan din chih lengmang tikah zunthlum zawtnakte hna, thi thlum zawtnak te hna, thikai zawtnak te hna, cuap zawtnakte hna, thin phing zawtnakte hna a phunphun kan pum nih a rak tuar dih cang. Cu bantuk in ei le din ralrin lo ruangah kan rak ngeih mi zawtnak hna cu ralrin tein nun thiamnak (precautious life) kan rak ngeih lo caah a si bik. Kan i ralrin lo karlak ah kan pumchung ah zawtnak nih hmunhma an rak lak diam, kan rak i thei lo. Cu tikah COVID bantuk zawtnak dangdang nih an hung luh chap tikah kan pum thazaang nih a tuar khawh ti lo ruangah dam khawh ti lo tiang dirhmun kan phanh tawnnak a si. Cucaah pakhatnak ah a biapi mi cu ni fatin te kan nunnak ah ralrin cia tein nun thiamnak (precautious life) nun kan ngeih a herh.
- Timhtuah Nun kan herh (Prepared Life).
Timhtuah nun kan ti mi cu pakhatnak ka chim mi he aa sengtlai mi a si. Chim duh mi cu ni fatin pum ngandam tein le tlamtling tein kan nun khawh nakhnga a herh mi timhtuahnak ngeih kha a si ko. Zei thil hmanh hi anmah tein in an ra lo. Mah nih a herh mi vialte kha tuaktan le timhtuah dih a herh. Laimi kan nunzia ah a chambau bik mi pakhat cu timhtuah nun kan ngeih lo mi hi a si. Thil pakhatkhat kan ton tik ah a herh mi ruahchom le tuahchom kan hman mi hi kan remh a herh. Mirang nun khi zoh tikah zei thil poh ah timhtuah cia an si zungzal. Tahchunhnak ah, Laimi cu kan dam lo tik lawng ah sii le ai cawk kan hmang. A hlan tein mah inn hman ding sii cawk in chiah kan hmang lo. Kan zawt tikah sii na ngei maw ti ah hawikom le innpa chakthlang hal chom kan hmang. Mirang cu an inn chungah sii le ai cawkcia in an chiah dih. Hma le rung tuamnak tiang an ngei cia dih. Thilpuan hmanh hi ṭhaal hruk ding, khuasik caan ah hruk ding, fur caan ah hruk ding ti in a mah le khuacan hoih in hrukaih khawh an i zuam. A ruang cu pum ngandamnak ca ah an i timhtuah kha a si. Kannih Laimi cu ruah a sur lo ahcun nithawng cawk a herh in kan ruat lo. Khua a sik lo ahcun thillum cawk a hau lo ti ah kan ruah. Cu nunzia cu kan remh a herh ti ah ka hmuh. Minung khuasaknak le ngandamnak ca ah a herh mi thil vialte kha herh caan a phak tikah chambau lo in kan ngeih nakhnga a hlan tein ruah cia le timhtuah cia kan herh. Nihin kan Kawlram si ning chungin kan cawn khawh mi pakhat cu mi tampi nih lakhruakpi in COVID zawtnak nih a kan den tikah siidawr ah sii a dih. Sii cawk ding a um ti lo. Oxygen a herh mi nih cawkawk kan kawl tikah a rak dih viar cang. Bank ah phaisa kan ngei nain tangka kan chuah kho ti lo. Hlanlio Laimi kan pupa hna hmanh harnak caan ah hman ding ah tiah tonghtham lo mi thli le tangka kenret le thil kenret bukbau ah an rak chiah tawn. Khakha timhtuah nun an rak ngeih caah a si. Nihin ah COVID zawtnak lakhruak in kan ton mi nih a kan cawnpiak mi cu zei tik caan poh ah minung hi harnak a tong kho mi kan si caah kan pum nunnak le damnak ca ah timh cia tein kan um zungzal kha a ṭha bik a si ti kha a si.
- Hmailei thil hmuh chung khawhnak nun (Predicted Life) kan ngeih a herh.
Hmailei thil hmuh chung khawhnak nun ti mi cu nizan le nihin ah kan ton thil hna kha ṭha tein kan dothlatnak kan tuaktan cikcek hnu ah hmailei ah zei dah a cang rih kho, zei thil thar dah kan ton khawh rih lai, cucu zei tin in dah kan tei khawh te lai ti mi kha nihin ah ruah chung le timhtuahnak ngeih chung khawh kha chim duh mi a si. Nizan kan ton cang mi thil kha nihin ah kan herh ti lo hmanh ah nihin kan ton mi thil kha hmailei caan saupi tiang kan herh rih kho ko ti hngalh peng kan hau. A liam cia kan nunnak chungah kan thazaang dernak, kan chambaunak, hngalh lo ruangah sunghzatlaknak kan ton mi hna kha fimnak ah i lak in a ra lai mi kan hmailei can ah thil dik, thil hmaan, thil ṭha, le caan saupi tiang a nguh mi biatak thil kha kan nunpi khawh nakhnga kan i zuam a herh. Phundang in chim ahcun nizan cu tuanbia a si cang nain nihin ca ah a kan cawnpiaktu kan saya a si. Cu bantuk in nihin kan tonmi thil hna cu thaizing ca ah fimchimtu an si ve. Kannih Laimi kan thazaang a der tawnnak cu zei thil kan tuah poh ah caan tawi te a nguh mi lawng kan duh. Caan tawi te chung ah tampi hmuh le tampi miak lawng kan duh i hmailei caan saupi ca ah ruah le tuah kan hmang lo. Tahchunhnak ah, nihin kan ton mi COVID zawtnak hi kan ton lio ca lawng kan ruah ahcun a hmaan ti lo. Hi zawtnak cu hi hnu kumkhat kumhnih tiang le cupin tiang zong ah a um kho rih mi a si caah nihin kan ngandamnak ca ah kan tuah mi hi a tu chikkhat damnak ca lawng ah siloin kum caan saupi ca tiang ruahchih in rian kan ṭuan a herh. COVID zawtnak in kan dam cang hmanh ah hmailei ah hi bantuk zawtnak nih a kan phak ṭhan khawh caah hmailei ca ah planning ṭha tein in kan ser a herh. COVID zawtnak cu vawlei cung pumpaluk a cul dih mi zawtnak (global pandemic) a si caah hmailei caan saupi tiang hi zawtnak chungin luat khawhnak lam kha ruahchih in timhtuahnak ngeih kha a ṭha bik mi le a herh bik mi cu a si.
A donghnak ah, nihin kan do mi ral pahnih, ralhrang uknak phung ṭha lo le COVID zawtfahnak rai boruak hna hi kan dihlak lungrual tein le dingfel tein kan do ahcun kan tei hrimhrim lai. Uknak phung ṭha in aa uk mi ram hna ahcun COVID zawtnak hi a hung chuak ṭhan lengmang ve ko nain an ram dihlak lungkhat in an do caah an tei ngai cang. Hi zawtnak rai ṭha lo vawlei cung in a ci a hmih hlan tiang do ding ah vawlei pumpi nih ṭuanvo a ngei. Kannih kan ram ah damnak le himnak a len khawhnak ding ahcun minung pumpak in siseh, chungkhar in siseh, Khrihfabu in siseh, Community in siseh lungrual tein le pakhat le khat dawtnak le zawnruahnak thinlung in kan do ahcun kan tei hrimhrim ko lai ti hi zumhnak ka ngei. A tu hi COVID ral kan dohnak kum hnih renglo a si cang caah mi tampi cu kan lung a dong ngai cang nain ni khatkhat ah hi vawlei muihnak boruak pi hi a dih can a phan te ko lai ti ruahchannak in kan lung ṭhawnter chin ko hna uh sih. Teinak petu cu Pathian a si. Hi ca par a relmi nan dihlak Pathian nih thluachuah nak in pe ko hna seh. Amen.